Blog 3 | Collegiale aansprakelijkheid en disculpatie

In deze blog noem ik enkele voorbeelden van interne aansprakelijkheid en zal ik kort ingaan op de collectieve aansprakelijkheid en disculpatie.

Voorbeelden
Situaties waarin sprake kan zijn van onbehoorlijke taakvervulling door bestuurders:
- het aanwenden van middelen van de rechtspersoon voor privédoeleinden;
- het in privé aangaan van transacties die tot het werkterrein van de rechtspersoon behoren;
- het nemen van te grote of onnodig grote financiële risico’s;
- het verstrekken van leningen aan insolvente partijen of zonder deugdelijke zekerheid;
- het verzuimen om adequate verzekeringen af te sluiten ten behoeve van de rechtspersoon;
- de rechtspersoon willen en wetens strafbare handelingen laten verrichten.

Collectieve aansprakelijkheid
De wet gaat ervan uit dat besturen een collegiale activiteit is wat leidt tot een collectieve verantwoordelijkheid. Een taakverdeling binnen het bestuur brengt daar in beginsel geen verandering in, immers alle bestuurders zijn betrokken bij de besluitvorming ook al zijn ze met een bepaalde kwestie niet belast. In de situatie dat de vennootschap meerdere bestuurders kent is iedere bestuurder in beginsel hoofdelijk aansprakelijk terzake van onbehoorlijk taakvervulling, dus ook als een andere bestuurder de fout in gaat.

Disculpatie
Volgens de wet kan een individuele bestuurder zich disculperen indien hij bewijst dat de tekortkoming in de onbehoorlijke taakvervulling niet aan hem is te wijten en hij niet nalatig is geweest in het treffen van maatregelen om de gevolgen daarvan af te wenden. Dit zijn twee cumulatieve vereisten. Een voorbeeld: tijdens afwezigheid wegens ziekte van een bestuurder is een besluit genomen en bij terugkomst heeft de bestuurder geprobeerd dit besluit terug te draaien. Dit zal hij natuurlijk wel moeten kunnen aantonen.

Taakverdeling
In de praktijk vindt veelal een taakverdeling plaats binnen het bestuur. De vraag is welk effect een taakverdeling heeft op de aansprakelijkheid van de individuele bestuurders.
Een taakverdeling kan relevant zijn voor de mogelijkheid van een individuele bestuurder om zich te disculperen dat de vraag of een bestuurder een ernstig verwijt gemaakt kan worden dient te worden beoordeeld aan de hand van alle omstandigheden van het geval, waaronder een onderling gemaakte taakverdeling. In de literatuur wordt echter aangenomen dat bepaalde taken, zoals het algemene en het financiële beleid, per definitie tot de taak van het gehele bestuur behoren, in dat geval kunnen individuele bestuurders zich dus niet aan de aansprakelijkheid onttrekken met een beroep op de taakverdeling.