Werkingssfeeronderzoek: wanneer is een werkgever verplicht een CAO toe te passen?

Ongeveer 70% van alle werknemers in Nederland valt onder een verplichte CAO, wat vaak ook betekent dat zij verplicht zijn aangesloten bij een bedrijfstakpensioenfonds. Het (onbewust) niet toepassen van een verplichte CAO en het niet aansluiten bij een verplicht bedrijfstakpensioenfonds kan (grote) financiële gevolgen hebben voor een werkgever. Werknemers kunnen namelijk tot 5 jaar terug een (loon)vordering instellen als de toepassing van de CAO gunstiger zou zijn geweest en bedrijfstakpensioenfondsen kunnen pensioenpremies terugvorderen tot 5 (en soms zelfs 20) jaar terug.

Het is dus voor iedere ondernemer met personeel relevant om te weten of er een verplichte CAO of bedrijfstakpensioen is, of dat de toegepaste CAO of pensioenvoorziening nog steeds de juiste is. Een zogenaamd werkingssfeeronderzoek, het onderzoek naar de eventuele gelding van een CAO en/of bedrijfstakpensioenfonds, kan hiervoor duidelijkheid bieden.

Een werkgever is verplicht een CAO toe te passen in de volgende situaties:

• de werkgever heeft met een of meer vakbonden een CAO afgesloten voor zijn personeel;
• de werkgever is lid van een werkgeversvereniging die een CAO heeft afgesloten en in de CAO is bepaald dat alle leden de CAO zullen toepassen;
• de werkgever voldoet aan de definitie van werkgever in een CAO (vaak: een bepaalde bedrijfstak) en deze CAO is algemeen verbindend verklaard. De verplichting deze CAO toe te passen geldt alleen gedurende de periode dat de CAO algemeen verbindend is en alleen wat betreft de algemeen verbindend verklaarde bepalingen;
• de werkgever heeft in de arbeidsovereenkomst met zijn werknemers vastgelegd dat een bepaalde CAO van toepassing is. Als de werkgever op enig moment hier van af wil stappen, dan is hiervoor instemming nodig van de individuele werknemer.

Een werkgever is verplicht zich aan te sluiten bij een bedrijfstakpensioenfonds als hij voldoet aan de definitie van werkgever in het betreffende ‘Verplichtstellingsbesluit’ van de Minister. In de regel sluit deze definitie aan bij die van de CAO in dezelfde branche (maar niet altijd).

Een werkgever die zelf een CAO afsluit of lid is van een werkgeversvereniging zal zich bewust zijn van de verplichting deze CAO toe te passen. En als de betreffende werkgeversvereniging ook een pensioenvoorziening heeft, dan zal zij haar leden hierover informeren. Dit betreft ongeveer 50% van alle werknemers in Nederland. Maar let op: de activiteiten van een onderneming kunnen in de loop der tijd veranderen, waardoor het lidmaatschap van de werkgeversvereniging en daarmee het toepassen van de bijbehorende CAO op enig moment niet meer passend is. De werkgever die zich niet heeft aangesloten bij een werkgeversvereniging zal in ieder geval zelf moeten opletten of er een CAO verplichting geldt in geval van een algemeen verbindend verklaring of verplichtstelling van een pensioenfonds. Volgens de laatste cijfers van het CBS betreft dit ca 20% van alle werknemers in Nederland.

Werkingssfeeronderzoek
Door het laten uitvoeren van een werkingssfeeronderzoek voorkom je als werkgever dus onaangename verrassingen. De grote brancheorganisaties onderzoeken zelf overigens ook of een onderneming onder hun CAO of bedrijfstakpensioenfonds valt. De meest bekende onderzoeksorganisaties zijn de ROM ten behoeve van de Metalektro en StiPP ten behoeve van haar eigen pensioenfonds en de ABU CAO (uitzendbureaus).

Wilt u meer informatie over het werkingssfeeronderzoek? Neem dan gerust contact met ons op!